ได้หมาย YOUNG EP.4 คุยกับสี่นักกิจกรรมแดนใต้ “กระบี่ไม่ทน-กลุ่มนิสิตเพื่อประชาธิปไตย-ภูเก็ตปลดแอก และเฟมินิสต์ปลดแอก ภาคใต้”

“วันนั้นมีตำรวจมาประมาณ 3-4 คน มาเป็นชุดเครื่องแบบเลย ชาวบ้านก็มากรูดูกันว่าเขาทำอะไรกัน เราอยู่บ้านคนเดียวเพราะกำลังเรียนออนไลน์”

“แล้วตอนนั้นพ่อแม่ไม่อยู่บ้าน แต่เขาต้องให้ผู้ปกครองเซ็นรับเพราะยังเป็นเยาวชนอยู่ เราไม่รู้จะทำอย่างไรเลยติดต่อไปทาง Law Long Beach (ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชนภาคใต้) เขาก็คุยกับตำรวจให้ว่าเป็นผู้ใหญ่ได้ไหม ก็เลยเป็นป้ามาเซ็นให้ก่อน”

“ตอนนั้นรู้สึกแพนิคมากๆ เด็กอายุ 17 โดนเก้าข้อหาก็ยังไงอยู่นะ แต่สุดท้ายเราก็รู้สึกว่าการแพนิคแบบนี้ เพราะรัฐพยายามกดเรา ไม่ให้เราแสดงออกเกินไปหรือทำให้เรากลัวอยู่ ก็ขอบอกภาครัฐไว้นะคะว่าไม่กลัว”

จริงใจ เล่าว่า เธอได้รับหมายเรียกจำนวนสองหมาย หมายแรกจากการจัดกิจกรรมคาร์ม็อบหาดใหญ่ (14 สิงหาคม 2564) ประกอบไปด้วยหลายข้อหา เช่น พ.ร.บ.ความสะอาดฯ พ.ร.บ.จราจรฯ (ปกปิดป้ายทะเบียนรถ) พ.ร.บ.เครื่องเสียงฯ และหมายที่สองจากการจัดม็อบสมรสเท่าเทียมที่แยกราชประสงค์ (28 พฤศจิกายน 2564)

“ในหมายมีทั้งหมด 20 คน แต่ผู้ต้องหาหลักจริงๆ มีแค่ 3-7 คน เราเป็นคนที่ตำรวจไปสืบมาได้เพิ่มว่ามีคนจำนวนนี้เข้าร่วมด้วย ส่วนเราสาเหตุที่เราโดน เพราะวันนั้นเราไปเข้าร่วมกิจกรรมและไปเดินแฟชั่นโชว์ (ใส่ชุดแต่งงานเพื่อรณรงค์การสมรสเท่าเทียม) เราก็แบบ อะไรวะแค่ไปเดินๆ บนธงรุ้งก็ได้หมาย พ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ แล้วเหรอ”

“เขา (ตำรวจ) เคยบอกเราตอนไปแจ้งจัดการชุมนุมว่า ‘ถ้าเกิดออกหมาย พี่ก็ต้องขอโทษไว้ก่อนเลยนะ พี่จำเป็นจริงๆ ที่จะต้องออก เป็นหน้าที่ของพี่ ถ้าพี่ไม่ทำ เดี๋ยวข้างบนเขาก็จะมาว่าอีกว่าทำไมไม่ยื่นหมายให้’ อันนี้เราก็บอกเขาว่า เราเข้าใจ แต่ถ้าเป็นไปได้เราก็ไม่อยากได้หรอก เพราะว่ามันเสียเวลา”

“หมายนี้มันตลกมาก เพราะมันพิมพ์ผิดเยอะมาก เช่น พรรคอนาคตไกล คือคิดชื่อพรรคใหม่ให้เขาเหรอ (หัวเราะ) เราก็ต้องมานั่งพิสูจน์อักษรให้ เรารู้สึกว่ามันไม่ได้จริงๆ มันเป็นการรับทราบข้อกล่าวหาที่ชุ่ยมาก แล้วตอนนั้นเราไปค่ายที่เชียงดาว (จังหวัดเชียงใหม่) เราก็ต้องบินกลับมารับทราบข้อกล่าวหาที่กรุงเทพฯ แล้วต้องมานั่งอ่านอะไรแบบนี้ (หัวเราะ)”

ฮัสซาน นักกิจกรรมจากกลุ่มนิสิตเพื่อประชาธิปไตย

เจ้าหน้าที่รัฐนักเยี่ยมบ้าน 

o บูมเล่าว่า เขาต้องเผชิญการคุกคามจากเจ้าหน้าที่รัฐถึงในรั้วโรงเรียน รวมทั้งการส่งตำรวจจำนวนมากมาดักรอในพื้นที่นัดหมายทำกิจกรรมจนไม่สามารถจัดกิจกรรมได้ในที่สุด

“เริ่มแรกเลยเขามาหาผมที่โรงเรียน มาทั้งฝ่ายปกครอง ตำรวจ แล้วโรงเรียนก็ให้เข้าด้วย ไปนั่งคุยกันในห้องกิจการนักเรียน บรรยากาศเหมือนผมไปฆ่าใครตาย ทั้งๆ ที่ผมไม่ได้ทำอะไรเลย แค่ผมไปพูดเรื่องสิทธิมนุษยชน การที่คุณมาหาผมแบบนี้มันเป็นอะไรที่ไร้สาระมาก ผมพูดเรื่องสิทธิ และพูดให้คุณ (เจ้าหน้าที่รัฐ) ด้วย ให้คุณมีสิทธิมนุษยชนเท่ากับคนอื่น”

“เขามาเชิงเป็นห่วง เขาบอกว่าเห็นด้วยกับเรานะ แต่ถ้าเราเคลื่อนไหวต่อไปอาจจะมีอะไรไม่น่ารักเกิดขึ้น ส่งผลต่อการดำเนินชีวิต การเรียน การทำงาน เขาอยากให้เราลดลงหน่อย อย่าไปก้าวร้าวมาก อย่าไปอยู่ข้างหน้ามาก มีอะไรก็มาคุยกับเขาได้ เพราะว่าเขาก็อยู่ข้างเรา”

“ถ้าช่วงมีกิจกรรม เขาก็จะมาจอดรถนั่งเฝ้าอยู่หน้าบ้าน รู้เลยว่าตำรวจแน่นอน เพราะปกติไม่มีใครจอดรถแล้วก็นั่งอยู่หน้าบ้านทั้งคืน แล้วก็ช่วงที่ประยุทธ์มากระบี่ เรารีบประกาศลงเพจไปหน่อย มวลชนเรายังไม่มาเลย แต่ตำรวจมารอแล้ว วันนั้นเขาพยายามให้เราไปโรงพัก ทั้งๆ ที่เราไม่ได้ทำอะไรผิด แล้วบังเอิญมีพี่สองคนในกลุ่มเขาลืมพกบัตรประชาชน ก็เลยเป็นการเปิดช่องให้ตำรวจตั้งคำถามว่า ‘ไม่รู้ว่าเป็นคนไทยจริงรึเปล่า’ จากกิจกรรมไล่ประยุทธ์ กลายเป็นกิจกรรมเฝ้าเพื่อนหน้าโรงพัก เขาจะพยายามทำให้เราไปโรงพักให้ได้ วันนั้นมีตำรวจมาประมาณ 40 คนต่อเด็กห้าคน บังคับให้ขึ้นรถ S.W.A.T”

o ฮัสซานเล่าถึงปัญหาของการจัดกิจกรรมในอาณาเขตของมหาวิทยาลัยว่า อุปสรรคส่วนใหญ่คือ “ผู้บริหาร” ที่มักยินยอมให้ความร่วมมือกับตำรวจเพื่อขัดขวางการทำกิจกรรม รวมทั้งการเกิดขึ้นของ “แขกไม่ได้รับเชิญ” ที่มักจะแวะมาเยี่ยมเยียนที่ประตูบ้านของเขาอย่างตรงเวลาในทุกๆ วัน

“พอประกาศว่าจะมีกิจกรรมทางการเมือง ทางมหา’ลัย ก็พยายามตัดน้ำ ตัดไฟ สับคัทเอาท์ ไม่ให้เราใช้เครื่องเสียง รวมถึงครั้งล่าสุดที่เป็นกิจกรรมครั้งใหญ่ที่มีคนมาร่วมเยอะ เขาก็ให้ตำรวจเข้ามาประชิดตัวกับเพื่อนๆ ตลอดเวลา กิจกรรมจะเริ่มสี่โมงเย็น แต่ตำรวจเข้ามาตั้งแต่ก่อนเที่ยง มีการตั้งด่านในมหาวิทยาลัย พอถึงเวลาก็ปิดประตูรั้วไม่ให้คนเข้าออก เขากีดกันเราทุกอย่าง”

“ตอนนั้นอยู่บ้านที่สตูล ทุกวัน เช้า-เที่ยง-เย็น พร้อมมื้ออาหาร ทั้งรถตำรวจที่มีตราโล่และไม่มีตราโล่จะขับผ่านหน้าบ้านพร้อมชะลอแล้วยกโทรศัพท์มาถ่ายรูป...”

“เหมือนกับเขาทำ vlog ตามติดชีวิตผม เช้า-เที่ยง-เย็น มาตรงเวลาเป๊ะทุกวัน ในช่วงระยะเกือบหนึ่งเดือน เช้ามาซัก 8-9 โมง ขับมาเร็วมาก แต่พอถึงใกล้ๆ บ้านผม... ชะลอ ทั้งๆ ที่เป็นทางตรง (หัวเราะ) แล้วฟิล์มรถนี่ใส เห็นหัวเกรียน ยกโทรศัพท์ขึ้นมาถ่ายรูป แชะๆ แล้วก็ไป พอเที่ยงเป๊ะไม่เกินบ่ายโมง มาอีกแล้ว เช้า-เที่ยง-เย็น แบบนี้ทุกวัน มันเป็นการคุกคามที่คุกคามจนผมชิน แต่ผมว่าผมก็ไม่ควรชินกับเหตุการณ์แบบนี้”

“วันหนึ่งมีนอกเครื่องแบบเข้ามานั่งในบ้านของเพื่อนผมที่ทำกิจกรรม เจ้าหน้าที่ถือวิสาสะเดินเข้าไปในบ้าน นั่งเล่นโทรศัพท์กันอยู่ในห้องรับแขก เขาเดินพุ่งเข้าไปในบ้านแล้วก็เข้าไปคุยกับพ่อแม่ของเพื่อน แต่ไม่ได้มีหมายค้น ผมว่าแบบนี้มันทั้งคุกคามแล้วก็บุกรุกด้วย เขาเข้ามาถ่ายรูป ไปคุยกับพ่อแม่ แล้วก็มาคุยกับพวกผม เขาพูดว่า ‘มาเยี่ยมหน่อย เห็นเร็วๆ นี้จะมีกิจกรรมที่กรุงเทพฯ’ ผมถามไปว่า ‘เข้ามาแบบนี้ได้เลยเหรอ ไม่มีหมาย’ เขาก็ตอบกลับมาว่า ‘เอ้อ คนกันเอง’”

o ภัทรา เล่าถึงสภาพแวดล้อมของเธอที่เต็มไปด้วยกลุ่มที่เห็นต่างทางการเมือง เธอจึงถูกล่าแม่มดในโลกออนไลน์ตั้งแต่ก่อนเข้าร่วมกิจกรรมทางการเมือง กระทั่งเมื่อภัทราเริ่มเป็นผู้จัดเอง ข้อมูลส่วนตัวของเธออย่างเบอร์โทรศัพท์ก็มักจะได้รับสายเรียกปริศนาเพื่อแจ้งเตือนไม่ให้เคลื่อนไหวอยู่เสมอๆ

“รูปของเรากับเพื่อนๆ ถูกกระจายไปตามที่ต่างๆ แล้วคนแถวบ้านก็เป็นเสื้อเหลืองที่หัวรุนแรงด้วย เขาเลยพยายามเอาข้อมูลของเราไปเผยแพร่ทางสาธารณะ เช่น บ้านเราอยู่ตรงไหน พ่อแม่อยู่ไหน โดนขับรถตาม แล้วก็โดนล่าแม่มดด้วย”

“ช่วงปี 2564 ที่ม็อบบูมๆ กัน เราก็ไปเข้าร่วม พอถึงเวลาแยกย้าย กำลังจะขับรถกลับบ้าน ก็เจอตำรวจมาขอดูบัตรประชาชน เราก็ให้ไปตามปกติ แต่เขาเอาโทรศัพท์ขึ้นมาถ่าย แล้วรถตำรวจก็ขับตามเรากลับบ้าน คือถ้าเป็นโจร เราก็จะหาตำรวจถูกไหม แต่นี่เป็นตำรวจ แล้วเราต้องไปหาใคร”

“หลังจากนั้นพอเรามาเป็นผู้ดำเนินกิจกรรมเอง ก็จะโดนมาตลอดไม่ว่าจะเป็นการขับรถตาม หรือมาคุยกับพ่อจนกลายเป็นเพื่อนสนิทกันแล้วพยายามให้พ่อมาปรามเรา เพราะว่าพ่อก็เป็นเสื้อเหลือง”

“ก่อนวันที่ประยุทธ์จะมาเปิด sandbox เรากำลังดูคอนเสิร์ตอยู่สันติบาลก็โทรเข้ามาว่า ‘รู้เรื่องนายกจะมาใช่ไหม แล้วจะมีการแอคชั่นอะไรบ้าง’ โทรมาถามเราเลย หลังจากนั้นเบอร์โทรศัพท์เราก็เป็นเบอร์ที่ตำรวจโทรเข้ามาอาทิตย์ละสองครั้ง แม้ว่าเราจะเปลี่ยนเบอร์ไปแล้วสองรอบ”

“มันจะมีบุคคลคนหนึ่งที่ไปต่างประเทศ ไปฝรั่งเศสกลับมาแล้วต้องมาเข้าระบบ sandbox เขาก็กริ๊งมาหาเราว่า ‘อย่าเพิ่งไปเคลื่อนไหวนะ รอให้เขากลับไปที่ของเขาก่อน’ อะไรแบบนี้”

o ทางด้านของจริงใจเล่าว่า เธอไม่ได้มีประสบการณ์ถูกติดตามจากเจ้าหน้าที่มากนัก อย่างไรก็ตาม คนในครอบครัวของเธอเคยถูกเจ้าหน้าที่พูดจาข่มขู่ถึงหน้ารั้วบ้าน อีกทั้งยังต้องพบเจอบทสนทนาเชิงจิตวิทยาในวันไปรายงานตัวตามหมายเรียก

“เราไม่ได้โดนคุกคามถึงบ้านแบบคนอื่นๆ มีเอาหมายมาส่งถึงบ้านบ้าง แล้วก็มาขู่แม่เราว่า ‘ต้องไปรายงานตัว ถ้าไม่ไปรายงานตัวอาจจะโดนจับได้’ เราอาจจะมองว่ามันปกติ แต่เขาก็สร้างความหวาดกลัวให้กับแม่เรา นี่คือสิ่งที่เราคิดว่าโดนหนักสุด”

“ตอนไปรายงานตัว เราก็จะเจอแบบที่ทุกๆ คนบอก คือ ‘พี่อยู่ข้างน้องนะ พี่เป็นกำลังใจให้นะ พี่นับถือมากที่กล้าออกไปทำนั่นทำนี่ แต่พี่ก็ต้องทำหน้าที่ของพี่ วันไหนว่างๆ เดี๋ยวพี่นัดไปกินกาแฟนะ พี่ไม่อยากทำเลยคดีแบบนี้ แต่ข้างบนสั่งมาพี่ก็ต้องทำ’”

ภัทรา นักกิจกรรมจากกลุ่มภูเก็ตปลดแอก

ทิศทางของขบวนหลังหมายเรียกที่ถาโถม 

o บูมมองว่า แนวทางของตนเองไม่ได้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมแม้ได้รับหมายเรียก รวมทั้งมองว่าเชื้อเพลิงของการเคลื่อนไหวในภูมิภาคจะอยู่ได้ จำเป็นต้องอาศัยสะเก็ดไฟของการเคลื่อนไหวในกรุงเทพฯ ประกอบควบคู่ไปร่วมกัน

“สำหรับบูมหลังโดนหมาย ไม่คิดว่าแนวทางของตัวเองสูงขึ้นหรือลดน้อยลง บูมมีมาตรฐานคงเส้นแบบนี้มาตลอดอยู่แล้ว... เราอยากให้มันไม่ลดลง ให้มีแต่ตรงกลาง แล้วก็เพิ่มขึ้น”

“เมื่อคนโดนหมายมากขึ้น คนกล้าออกมาน้อยลง ก็ทำให้ขบวนการเคลื่อนไหวมันเงียบลงหรือไม่เป็นที่สนใจจากมุมมองกว้างมากขึ้น และส่งผลให้การเคลื่อนไหวในภูมิภาคลดลงไปตามส่วนกลาง ภูมิภาคจะเคลื่อนไหวได้เพราะส่วนกลางมีไฟ ถ้าส่วนกลางมีไฟ ภูมิภาคก็สามารถเคลื่อนไหวได้ อย่างช่วงสลายการชุมนุม เราต้องจัดม็อบทันทีหลังรู้ว่ามีการสลายการชุมนุม”

o ในด้านของภัทรา มองว่าไม่มีเหตุผลที่ต้องลดเพดานการต่อสู้ เนื่องจากไม่สามารถละทิ้งเพื่อนร่วมอุดมการณ์ได้ อีกทั้งเธอยังมองว่าการออกหมายเรียกนั้นสะท้อนความเกรงกลัวของรัฐเองเสียมากกว่า

“สำหรับเราไม่มีการลดเพดานเลย เพราะการที่เราทำอะไรๆ มันทำให้ภาครัฐกลัวได้ ภาครัฐเกรงกลัวเด็กสองคนที่อายุ 15 หรือ 17 ภาครัฐต้องมาระแวงเด็กอย่างเรา และสิ่งที่เราทำ มันไม่ได้เกิดขึ้นเพราะเราคนเดียว มันเกิดขึ้นจากคนที่มีอุดมการณ์เดียวกัน เราเลยไม่คิดว่าการลดเพดานจะทำให้มีพื้นที่ปลอดภัย (safe zone) มากขึ้น ในเมื่อเราต่อสู้และมีคนอื่นคอยอยู่รอบข้างมาตลอด เราจะปล่อยให้คนรอบข้างต่อสู้ต่อแล้วทิ้งเขาไปเฉยๆ ได้อย่างไร”

o ในขณะที่ฮัสซาน กล่าวว่า เนื่องด้วยประเด็นการเคลื่อนไหวที่หลากหลาย ทำให้การได้รับหมายเรียกไม่กระทบการทำกิจกรรมในกลุ่มของเขามากนัก

“เราไม่ได้ทำแค่เรื่องการเมืองอย่างเดียว เราทำเรื่องอื่นๆด้วย ตัวอย่างที่ผ่านมา เช่น เรื่องล่ารายชื่อลดค่าเทอม ก็ยังมีอยู่ ยังไม่หายไปไหน เพียงแค่เราเปลี่ยนรูปแบบมาเป็นกิจกรรมในโลกออนไลน์แทน”

o เช่นเดียวกับจริงใจที่มองว่า เมื่อกระแสการชุมนุมในประเด็นหลักเริ่มซาลง กลุ่มของเธอก็เลือกที่จะเน้นเคลื่อนไหวในประเด็นอื่นๆ เช่น สมรสเท่าเทียม หรือสุขภาวะทางจิตใจของคนในพื้นที่ เพื่อเพิ่มจำนวนของเพื่อนร่วมทางในขบวน

“เราทำการฉายหนังเกี่ยวกับเรื่องสมรสเท่าเทียม หรือสิทธิการจัดตั้งครอบครัวของคนที่มีความหลากหลาย ก็มีคนมาเข้าร่วมจำนวนหนึ่ง หรือช่วงปลายมกราคม เราได้จัดกิจกรรมศิลปะบำบัด เราอยากให้คนในพื้นที่เข้าถึงมากขึ้น เพราะเรารู้สึกว่ามันเป็นกิจกรรมที่ค่าใช้จ่ายสูง ถ้าเรามีพื้นที่ให้เพื่อนๆ ที่สนใจเข้ามาทำกิจกรรมตรงนี้ มันน่าจะเป็นการเปิดพื้นที่ที่ดีในภาคใต้ รวมทั้งอาจขยายกลุ่มสมาชิกของเฟมินิสต์ ภาคใต้ให้มากขึ้น เป็นการเพิ่มสมาชิกให้มาเข้ารวมขบวนกันมากขึ้นกว่าเดิม”